Biblia pierwszego Kościoła
„Prymasowska Seria Biblijna” powiększa się o kolejny ważny tom (Biblia pierwszego Kościoła). Składa się on z połączenia tłumaczenia Starego Testamentu przygotowanego w oparciu o przekład Septuaginty, czyli Biblii Greckiej Starego Testamentu, oraz przekładu Nowego Testamentu na język polski. Tego monumentalnego dzieła dokonał ks. prof. Remigiusz Popowski SDB i stanowi ono jego opus vitae.
Połączenie obydwu części Biblii, czyli Starego i Nowego Testamentu, jest nie tylko w pełni uzasadnione, lecz i bardzo potrzebne. Z jednej strony pozwala zapoznać się z całością translatorskiego dorobku ks. prof. R. Popowskiego SDB dotyczącego Biblii, a z drugiej ułatwia porównanie polskiego tłumaczenia jej wersji greckiej z tłumaczeniami na język polski dokonanymi z języków oryginalnych, czyli hebrajskiego, aramejskiego i greckiego.
Ks. prof. zw. dr hab. Waldemar Chrostowski
Dyrektor Instytutu Nauk Biblijnych
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego
Biblia pierwszego Kościoła
Prymasowska Seria Biblijna
Wydanie: pierwsze
Data i miejsce wydania: Warszawa 2016
Format: 165 x 235 mm
Oprawa: twarda z obwolutą, złote tłoczenia, szyta nicią, z kapitałką
Liczba stron: 1568
Wydawca: Oficyna Wydawnicza VOCATIO
Od wydawcy
W trakcie prac redakcyjnych nad dziełem, które Państwo właśnie otrzymali, wiele osób zadawało mi pytanie: dlaczego zdecydowaliście się na publikację Pisma świętego w przekładzie z języka greckiego? Jeśli chodzi o Nowy Testament, to sprawa jest oczywista. W tym właśnie języku został on zapisany i jest to najlepsze źródło tekstu oryginalnego. Część badaczy snuje domysły, iż być może pierwsze manuskrypty Nowego Testamentu zostały spisane w języku aramejskim. Jednak kłopot, z jakim zderza się ta teoria, wiąże się z faktem, że nie znamy ani jednego rękopisu, który potwierdzałby tego typu założenia.
Nieco inaczej przedstawia się sprawa Starego Testamentu, którego oryginał został spisany w znakomitej większości w języku hebrajskim. Czy w związku z tym, że język hebrajski był oryginalnym dla tekstu natchnionego Starego Testamentu, to współczesne tłumaczenia z tego języka są lepsze, wierniejsze lub bliższe w swym zrozumieniu przekazu czasom biblijnym niż ich starożytny przekład na język grecki, który został dokonany w okresie od III do I w. przed Chrystusem? Odpowiedź na to pytanie wcale nie jest prosta ani jednoznaczna. Badając to zagadnienie, należałoby przeanalizować dwie ważne kwestie.
Po pierwsze Septuaginta (tak nazywany jest przekład Starego Testamentu na język grecki) zawiera zarówno tłumaczenia Biblii Hebrajskiej uznawanej przez Żydów za świętą, jak i zbiór ksiąg spisanych po grecku (lub przełożonych na grecki z zaginionych oryginałów hebrajskich), które katolicy i prawosławni uznają za święte. W przypadku ksiąg uznawanych przez Żydów za święte musimy wiedzieć, że Septuaginta stanowi przekład bardzo starożytnej ich wersji, tzn. sprzed powstania tzw. tekstu masoreckiego. Musimy też pamiętać, że wszystkie współczesne przekłady Starego Testamentu z języka hebrajskiego są dokonywane z tekstu masoreckiego, który jest późniejszy w stosunku do Septuaginty o ok. 1000 lat. Ten fakt otwiera zupełnie nowe horyzonty dla badań i egzegezy pism starotestamentalnych, szczególnie po odkryciach w Qumran.
Drugą kwestią, być może ważniejszą dla ludzi wierzących, jest znaczenie, jakie Septuaginta miała dla pierwszego Kościoła, który zaczął formować się po zesłaniu Ducha Świętego, tzn. wówczas gdy Dobra Nowina o zbawieniu w Chrystusie zaczęła się rozchodzić na cały świat. Kiedy nawracający się poganie (Grecy, Rzymianie, mieszkańcy Azji Mniejszej) chcieli zapoznać się z historią zbawienia, sięgali właśnie do greckiej Septuaginty (jako że nie znali języka hebrajskiego, który bardzo często nie był zrozumiały nawet dla rodowitych Hebrajczyków). Ta obecna w pierwotnym Kościele tendencja jest wyraźnie widoczna w spisanych w I w. Ewangeliach, w których znakomita większość cytatów ze Starego Testamentu pochodzi w swym brzmieniu właśnie z Septuaginty , a nie z tekstów hebrajskich.
Na terenach Palestyny mówiono zasadniczo po aramejsku, a język hebrajski był językiem Świątyni Jerozolimskiej, kultu oraz modlitwy. Dlatego w synagogach istniała instytucja tłumacza, który odczytywane w każdy szabat teksty biblijne tłumaczył z języka hebrajskiego na aramejski.
Szczególnym argumentem świadczącym o roli, jaką odgrywała Septuaginta w pierwszym Kościele jest fakt, że w obliczu narastającego odrzucenia wierzących w Jezusa Chrystusa przez Żydów, gdy chrześcijanie przyjęli tekst Septuaginty za swoją Biblię, wyznawcy judaizmu natychmiast ją odrzucili, chociaż do czasu powstania chrześcijaństwa uważali tę księgę za szanowany i powszechnie akceptowany przekład pism świętych. Kościół prawosławny do dziś uznaje Septuagintę za natchniony tekst Starego Testamentu i w ogóle nie tłumaczy tekstów biblijnych z języka hebrajskiego.
Warto więc zapoznać się z księgą, która wywarła tak ogromny wpływ na wiarę i życie rodzącego się chrześcijaństwa i do dziś stanowi jedno z najważniejszych i najwcześniejszych świadectw relacjonujących historię zbawienia. Oficyna Wydawnicza VOCATIO, wprowadzając w życie przedśmiertną wolę ks. Remigiusza Popowskiego SDB, najlepszego polskiego tłumacza greki starożytnej oraz koine, który dzięki swej tytanicznej pracy samodzielnie dokonał przekładu na język polski zarówno Septuaginty, jak i Nowego Testamentu, zdecydowała się na przygotowanie specjalnej edycji Pisma św. opatrzonej tytułem: Biblia pierwszego Kościoła (BPK).
Dla wygody czytelnika w publikacji tej została zachowana kolejność, struktura ksiąg i rozdziałów według klasycznego układu Biblii, jakim powszechnie posługują się chrześcijanie (w Septuagincie była ona nieco inna), jak również zastosowano powszechnie przyjęte w Polsce brzmienie imion i nazw własnych znanych z wielu opracowań słownikowych i leksykograficznych publikowanych przez VOCATIO w ramach „Prymasowskiej Serii Biblijnej”, a także m.in. z Biblii Tysiąclecia. W publikacji zrezygnowano ze wstępów do poszczególnych ksiąg z uwagi na fakt, że ks. prof. Popowski prosił, aby jemu osobiście pozostawić ten przywilej. Niestety, śmierć nie pozwoliła Profesorowi na realizację tego zadania.
Mamy nadzieję, że Biblia pierwszego Kościoła będzie dla każdego z czytelników głęboką inspiracją do osobistego zanurzenia się w przekaz Bożego Słowa, które – niezależnie od języka, w jakim go odczytujemy – ma bez wątpienia siłę i moc przemieniania ludzkiego myślenia i życia. I pamiętajmy, że Jezus powiedział: Przeszukujecie Pisma, bo uważacie, że macie w nich życie wieczne, a one właśnie dają świadectwo o mnie. (J 5,39 BPK)
Nie pozwólmy więc na to, aby cokolwiek powstrzymało nas przed zobaczeniem i zrozumieniem tego, co jest zasadniczym sensem i głównym przekazem całej Biblii, a mianowicie: że życie wieczne (a w zasadzie odwieczne i nieskończone Życie – ta wspaniała wiekuista rzeczywistość Boga) zostało udostępnione ludziom w sposób pełny tylko w Osobie Jezusa Chrystusa. Boże odwieczne Życie jest złożone wyłącznie w Nim i z Nim związane w sposób absolutnie nierozerwalny, dlatego tylko ten, kto wierzy w Syna, ma życie wieczne; a kto Synowi nie wierzy, nie ujrzy życia, lecz gniew Boga wisi nad nim.
(J 3,39 BPK)
Piotr Wacławik
